Przyjaźń zakuta w kamień
Data: 25-04-2006 Polonia Węgierska

Nie ma chyba wśród narodów świata podobnego przykładu przyjaźni we wspólnej wielowiekowej historii. To zupełny ewenement. Polska i Węgry. Naród polski i węgierski. Praktycznie od powstania tych dwóch państwowości, węgierskiej i polskiej, trwa nieprzerwana współpraca, przyjaźń, a wspólni bohaterowie naznaczają chlubnie historię tych dwóch państw.

Nic dziwnego więc, że Stanisław Worcell tak pięknie wyraził tę wspólnotę: „Węgry i Polska to dwa wiekuiste dęby, każdy z nich wystrzelił pniem osobnym i odrębnym ale ich korzenie, szeroko rozłożone pod powierzchnią ziemi i splatały się, i zrastały niewidocznie. Stąd byt i czerstwość jednego jest drugiemu warunkiem życia i zdrowia." Słowa Worcella tak trafnie określają to prawie metafizyczne poczucie wspólnoty losów obu narodów, że zrośnięte korzeniami dęby stały się symbolami tej przyjaźni, teraz również symbolem wykutym w kamieniu.

W dniu 24 marca w Győr został odsłonięty pomnik Polsko-Węgierskiej Przyjaźni. Stanął na placu Bema, czy może być piękniejsze, bardziej godne miejsce na ten obelisk. A wszystko zaczęło się jeszcze w ubiegłym roku, gdy z inicjatywą budowy pomnika wystąpiło Stowarzyszenie Historyczne im. J. Piłsudskiego i Samorząd Mniejszości Polskiej w Győr. W październiku 2005 roku wmurowano kamień węgielny pod pomnik, a tego pięknego aktu dokonali burmistrz miasta Győr, poseł do parlamentu RW József Balogh oraz ówczesny ambasador RP na Węgrzech Rafał Wiśniewski. Pięć miesięcy później w bardzo uroczystej oprawie odsłonięto pomnik, symbol wspólnych losów Polski i Węgier. W uroczystości udział wzięli prezydenci Polski i Węgier, Lech Kaczyński i László Sólyom, przedstawiciele polskiej dyplomacji na Węgrzech z panią ambasador Joanną Stempińską na czele, goście z Polski i Węgier oraz licznie przybyła ze wszystkich zakątków Węgier Polonia.

Autorem pomnika jest węgierski artysta rzeźbiarz, przyjaciel Polaków, Dávid Tóth. U podnóża kamiennych dębów są wyryte słowa Worcella z 1849 roku, wcześniej już tutaj cytowane. Pomnik ten mógł powstać dzięki pomocy wielu ludzi dobrej woli. Polsko- Węgierskiemu Stowarzyszeniu Historycznemu im. J. Piłsudskiego i Samorządowi Mniejszości Polskiej w Győr dzielnie pomagał Polski Konsulat na Węgrzech, Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, miejscowe władze i cała rzesza anonimowych osób, Polaków i Węgrów, także naszych Rodaków z Polski.
Po odsłonięciu i poświęceniu pomnika, János Kollár, przewodniczący Historycznego Stowarzyszenia im. J. Piłsudskiego odczytał deklarację, którą przekazał później prezydentowi RP Lechowi Kaczyńskiemu - „Tysiącletnia historia i przyjaźń narodu polskiego i węgierskiego jest unikalna w Europie. Nasze narody jak dwa żywe pomniki są przykładem bohaterstwa i umiłowania wolności. Nową epokę XXI wieku zapoczątkowało członkostwo Polski i Węgier w Unii Europejskiej. Zarówno przeszłość, jak i przyszłość nakłada na nas - Polaków i Węgrów - obowiązek, byśmy naszą wspólną historię i przyjaźń napisaną przez Przyjaźń zakuta w kamień najlepszych synów obu narodów zachowali, pielęgnowali i przekazali następnym pokoleniom. Do realizacji tych celów podejmujemy wspólną inicjatywę by:
- zarówno w Polsce jak i na Węgrzech jeden dzień w roku, 24 marca został oficjalnie uznany jako Dzień Przyjaźni Polsko-Węgierskiej i by był corocznie obchodzony,
- powołać Polsko-Węgierskie Biuro Koordynacyjne, którego zadaniem będzie organizowanie Dnia Przyjaźni Polsko-Węgierskiej, koordynowanie współdziałania polskich i węgierskich organizacji cywilnych i społecznych oraz jak najszersze wspieranie kontaktów polsko-węgierskich. Niech nasza wspólna przeszłość historyczna, przyjaźń i wiara będzie siłą kierującą nas ku wspólnej przyszłości!" Prezydent Węgier, László Sólyom w swoim przemówieniu mówił o wspólnych dziejach polsko-węgierskich, o przyjaźni i współpracy między naszymi narodami, o znamiennych momentach i postaciach w historii obu narodów. Powiedział również: „... Podniosła to chwila, stać tu, przed tym pomnikiem. Korzenie tych drzew symbolizują naszą wspólną przeszłość, splatające się gałęzie tych drzew symbolizują naszą wspólną przyszłość."
Prezydent Polski, Lech Kaczyński zabierając głos wyraził wdzięczność pomysłodawcom i twórcom pomnika. „... Jestem bardzo wzruszony dzisiejszą uroczystością, a jako polityk muszę powiedzieć, że ten pomnik będzie wyrazem prawdziwej przyjaźni i prawdziwej współpracy." Uroczystość odsłonięcia pomnika poprzedziło spotkanie przedstawicieli miast partnerskich Polski i Węgier.
Natomiast po zakończonych pod pomnikiem uroczystościach, prezydent Lech Kaczyński spotkał się z Polonią. Tu Prezydent mówił o znaczeniu przyjaźni, która łączy te dwa narody, podkreślając fakt, że Polonia węgierska jest w sytuacji wyjątkowej, ponieważ uzyskuje ogromne wsparcie od kraju, w którym się osiedliła.

 Następnie prezydent Lech Kaczyński za zasługi na rzecz piastowania polsko-węgierskiej przyjaźni, odznaczył Krzyżami Kawalerskimi Orderu Zasługi Rzeczypospolitej: burmistrza miasta Győr Józsefa Balogha, Jánosa i Urszulę Kollárów oraz twórcę pomnika polsko- węgierskiej przyjaźni Dávida Tótha. Zwieńczeniem uroczystości był występ cieszącego się światową sławą Baletu z Győr oraz Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk" im. Stanisława Hadyny. W miejscowym Teatrze Narodowym oklaskom nie było końca. Sala teatralna wypełniona była po brzegi.


Bardzo dużo osób z osiadłej na Węgrzech Polonii wzięło udział w tej niecodziennej uroczystości. Ogólnokrajowy Samorząd Mniejszości Polskiej zapewnił bezpłatny dojazd autobusami, z czego chętnie Polonia skorzystała. Był to piękny dzień, dzień w którym przeplatała się nasza wspólna z Węgrami historia, kultura i wspólna przyszłość.

Iga Zeisky